Atina Pantion Üniversitesi Uluslararası Hukuk ve Dış Politika Doçenti ve Miçotakis hükümetinin Eğitim Bakan Yardımcısı olan Angelos Syrigos, CNN Yunanistan kanalına çok çarpıcı açıklamalarda bulundu.
“Benim için Türkiye’nin artık bölgenin ‘süper devleti’, hayatta kalmak için iyi geçinmek zorunda kalacağınız egemen-devlet mantığına girmiş olduğudur” diyen Syrigos, Birlik gazetesinin aktardığına göre “NATO’dan bir şey beklememize gerek yok çünkü İttifak’ın bir karar vermesi için Türkiye’nin de rızası olması gerekiyor. Yani NATO düzeyinde bir şey elde etme şansı sıfır” diye konuştu.
Türkiye “süper devlet”
CNN Yunanistan’ın Syrigos ile yaptığı röportaj şöyle:
“Benim için Türkiye’nin artık bölgenin “süper devleti”, hayatta kalmak için iyi geçinmek zorunda kalacağınız egemen-devlet mantığına girmiş olduğudur.”
Türkiye, 1974’ten bu yana birçok konuyu gündeme getiriyor. Bu konuların bazılarında Uluslararası Hukuk, pozisyonlarını kısmen destekleyebilecek hükümler içermektedir. Diğer bazı durumlarda iddiaları tamamen desteksiz, ‘havada’.
Türkiye’nin iddialarını ortaya koymak için uluslararası hukuka dayandığı durumlardan biri de adaların silahsızlandırılmasıdır. Bu bağlamda, uluslararası metinler vardır:
1923 Lozan Antlaşması Midilli, Sakız, Samos ve İkarya, aynı zamanda Limni ve Semadirek için. Ve On iki Adalar takımadaları için de 1947 Paris Antlaşması.
Bu iki uluslararası anlaşma, bu adaların silahsızlandırılmasına kısıtlamalar getirmektedir. İşte bu çerçevede Türkiye gelip “Anlaşmaların uygulanmasını talep ediyorum” diyor.
NATO’dan bir şey elde etme şansımız sıfır!
Yunan tarafı, 1974’ten ve Kıbrıs’taki “Attila”nın (1974 Kıbrıs Barış Harekatı) işgalinden sonra, Türkiye’nin doğrudan tehdit oluşturduğunu ve aslında 1995’ten itibaren açıkça “casus belli”yi ifade ederek, yani Yunan karasularında Uluslararası Hukuk tarafından yönlendirilen bir artış olasılığını savaş nedeni olarak görüyor. Bu nedenle Yunanistan, BM Sözleşmesi’nin yasal savunma konusunu ele alan 51. maddesini gerekçe göstererek adaları askerileştirdi.
Erdoğan, “Yunanistan’ın Ege adalarında olmaması gereken askerleri var” görüşünü sürekli ve ısrarla dile getiriyor, ancak Yunan tarafı, Türkiye’nin bu adalara karşı, ülkemiz için potansiyel bir tehdit oluşturan bir ordusu olduğunu iddia ediyor. Bu argüman, Madrid ve daha geniş çevrede NATO Zirvesi bağlamında nasıl kullanılabilir?
NATO meselesiyle başlayalım. Bir savunma ittifakıdır, bir savunma örgütüdür. Savunma teşkilatlarının temel özelliği, kararların üye devletlerin oybirliği ile alınmasıdır.
Dolayısıyla bu durumda NATO’dan bir şey beklememize gerek yok çünkü İttifak’ın bir karar vermesi için Türkiye’nin de rızası olması gerekiyor. Yani NATO düzeyinde bir şey elde etme şansı sıfır.
“NATO sorunun derinliklerine inmek istemiyor”
Kaldı ki NATO arka planda da caydırıcı bir rol oynuyor, böylece Yunanistan ile Türkiye arasında, özellikle de “daha ileriye varma” söz konusu olduğunda, herhangi bir çatışma olmuyor. Ama artık daha fazla mesafe yok. Elbette tarafsızlık politikası izleyebilir ve genel olarak eşit mesafe politikası izlediği gözlemlenmektedir. Ancak nesnel bir mesele olduğunda NATO, “bu nesnel bir unsurdur, Yunanistan-Türkiye sınırı vardır” ya da “bu ada Yunandır” ya da “bu adanın askerileştirilmesi sona ermiştir” demelidir.
Yunanistan silahlanmaya doymuyor… ABD ve Fransa’dan yeni silahlar alıyor!
Daha geniş olarak, şimdi Yunanistan’ın yaptığı şey, sistematik olarak adil taleplerini ve argümanlarını mümkün olan her fırsatta ortaya koymaktadır. Yıllardır ülke olarak, Türkiye’nin her türlü mantık ve sınırları aşan şeyleri talep ettiğini anlatıyoruz.
Bize “çocuklar kavga etmeyin” diyorlar!
Ancak bu noktada önemli bir sorun ortaya çıkıyor: Diğer kişi sizi dinliyor, argümanınızı dinliyor ama bu sorunun derinliklerine inmek istemiyor. Yani cevabı sadece “çocuklar birlikte aranızı bulun, kavga etmeyin.”
NATO hiçbir şey yapmadı!
Ancak, Yunan tarafında Türk saldırganlığının tırmandığına dair nesnel olarak analiz edilmiş argümanlar olmasına rağmen, Ege’de hava sahası ve karasuları düzeyinde günlük ihlaller ve zaman zaman göç düzeyinde baskılar olmasına rağmen, NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’in uyguladığı bu eşit mesafe politikası daha ne kadar sürebilir?
Bu eşit mesafe politikası 50 yıldır devam ediyor. Sadece Stoltenberg değil. Türkiye 1974’te Kıbrıs’ı işgal ettiğinde selefi Joseph Lons’du. Attila’da (1974 Kıbrıs Barış Harekatı) Türkiye, Kıbrıs’ı işgal etmek için NATO silahlarını ve NATO oluşumlarını kullandı ve o zaman NATO kesinlikle hiçbir şey yapmadı.
Elbette bana “peki, o zaman NATO’da tam olarak ne yapıyoruz ve neden Kuzey Atlantik İttifakı’na katılıyoruz?” diye soracaksınız. “NATO, Türkiye’nin oluşturduğu ana tehdide karşı güvenliğimizi ve savunmamızı sağlayamıyorsa, neden buna katılalım?”
Cevap dört seviyeye odaklanıyor: Birincisi, Yunanistan NATO’ya katıldığında asıl tehdit Türkiye değildi, kuzeyden ve özellikle Varşova Paktı’nı oluşturan ülkelerden geliyordu.
İkinci seviye, NATO’nun şu anda dünyanın en güçlü savunma örgütü olmasıdır. Bu, ordumuzun seviyesini de yükselttiği için ona güvendiğimiz anlamına geliyor. NATO’ya katılana kadar, bazen Fransa’da, bazen de İngiltere’de ordumuzu nasıl kuracağımız konusunda çalışırdık. O zamandan beri, diğer birçok ülkenin izlediği NATO standartlarını benimsedik.
Üçüncü seviye, Türkiye’nin Mart 1987’de ve görünüşe göre Ağustos 2020’de Doğu Akdeniz’de NATO nedeniyle ülkemize karşı iki çok ciddi olayın yaşanmasını perde arkasında engellenmesiyle ilgilidir.
Dördüncü seviye, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin arka planında NATO’nun önemini görmemizdir. Savaşın anlamını klasik şekilde anlayan bir takım devletlerin yanındayız. Bu aslında sorunludur ve böyle bir savunma organizasyonuna katılmış olmamız bir bakıma garantidir. Kesinlikle istediğimiz güvence değil, ama bu bir şeydir.
“Benim için Türkiye’nin artık bölgenin “süper devleti” olmasının egemen mantığına girmesidir”
Size şunu söylemeliyim ki, bu Erdoğan’ın Yunanistan Başbakanı ile karşı karşıya gelmesi ilk değil.
Mart 2020’de Yunanistan’a yasadışı göçmen ve mültecilerin girişinin başarısız olmasının ardından, Türkiye Cumhurbaşkanı’nın dönemin Bulgaristan Başbakanı Boyko Borisov ile yaptığı görüşmede karakteristik olaraki “Ben Miçotakis’le aynı odada dahi olamam” demişti.
Ancak dört ay önce Kiriakos Miçotakis ile İstanbul’da bir araya geldi ve birlikte yemek yediler. Geçmişte Emanuel Macron için de aynı şeyi söylemişti. O yüzden bu söylediklerine pek fazla önem vermiyorum… O, söylüyor…
Kötü olan, saldırganlığı anlatan büyük resim ya da benim uzun süredir söylediğim, Türkiye’nin artık elektronik oyun terminolojisini kullanarak diyeceğimiz başka bir “pistte” oynuyor olmasıdır.
Size izah edeyim. Geçmişte, bu hikaye ilk başladığında, Türkiye kıta sahanlığında ve MEB’de egemenlik haklarını sorguluyordu. Görmediğin bir şeydi, su altındaydı. Daha sonra, belirsiz sayıdaki küçük Yunan adaları ve adacıkların üzerindeki Yunan egemenliğini sorgulamaya başladı. Devamında, bölgedeki bölge devletleriyle anlaşmalar yapmaya başladı ve bu kapsamda Türkiye-Libya mutabakatının imzalanmasını sağladı.
Türkiye bize “Egemenliğinizi kaybettiniz” diyor
Şimdi artık, Lozan ve Paris Antlaşmaları’nda bulunan isimlendirilen adaların egemenliklerini sorgulama zorluğuyla karşı karşıyayız, “onları anlaşmaları ihlal ederek askerileştirdiniz. Yanlış yaptınız, egemenliklerini kaybettiniz” diyor.
Bunlar farklı sorgulama tartışma seviyeleridir. Son ikisi büyük resmi veriyor, ki bu benim için Türkiye’nin artık bölgenin “süper devleti”, hayatta kalmak için iyi geçinmek zorunda kalacağınız egemen-devlet mantığına girmiş olduğudur. Türkiye, Doğu Akdeniz’de lider devlet yöneticisi rolü üstlenmekte, diğer ülkeler yandaş devletler olarak kabul edilmekte ve bu şekilde Yunanistan’a muamele etmektedir.
O kadar çok para harcıyoruz ki…
“Yalnızca kendi gücümüze güveniyoruz, bu yüzden o kadar çok para harcıyoruz ki kimseye bağımlı olmayalım diye.”
Yaz aylarında Ege’de sıcak bir temasın olması durumunu dışlamak şu an mümkün değil, ancak bunun Erdoğan için bir öncelik olduğunu düşünmüyorum. Türkiye Cumhurbaşkanı kolay izlenimlerle ilgileniyor, kendisi ve ülkesi için acı sonu olabilecek bir şeyle değil.
Yunanistan’ın bundan sonra izleyeceği iki mesele var: Birincisi yıllardır yaptığımız bir şey, güçlü bir savunmamız, güçlü bir caydırıcı yeteneğimiz var. Yani, kendi gücümüze güveniyoruz ve üçüncü başka birinin bizim için bir şey yapmasını beklemiyoruz. Yalnızca kendi gücümüze güveniyoruz, bu yüzden o kadar çok para harcıyoruz ki kimseye bağımlı olmayalım diye.
Diyalog Ankara tarafından reddedildi
İkinci konu, caydırıcı ve gerekirse kendi pozisyonlarımızı destekleyecek şekilde hareket edebilmeleri için uluslararası ittifaklara güvenmemiz ve oluşturmamızdır.
Yakın gelecekte, Türkiye’nin saldırganlığı ne olursa olsun, Türkiye’yi ilgilendirmeyecek bir dizi hamle yapmamız gerektiği kanaatindeyim. Daha geniş bölge devletleriyle ilişkiler kuracaklar, Türkiye’ye katılmak isterse Uluslararası Hukuku kabul eden Türkiye’ye açık gruplar oluşturacaklar. Bu aşamada diyalog olamayacağı açıktır, çünkü Ankara’nın kendisi tarafından reddedilmiştir.
Olası bir saldırı durumuna gelince de, hep bu mantıkla başlayalım, yani böyle bir durumda yalnız kalacağız. Atalarımız 1821’de yalnız isyan etti ve yalnız savaştı. Başka birinin gelmesini beklemediler. Yunan Devrimi’nden önceki yıllarda Ruslara (Orlov İsyanı) ya da daha önce İspanyol’lara ya da Nafpaktos deniz savaşıyla (İnebahtı Deniz Muharebesi) İtalyanlara karşı direnmeye inanıyorlardı.
1821’de hiçbir yanılsamamız yoktu, Devrimi kendimiz başlattık. Navarin deniz savaşı gerçekleşti, ancak savaşın başlamasından 6,5 yıl sonra. O halde cevap, öncelikle kendi güçlü yanlarımıza güvenmemizdir. Tehlikeyle karşı karşıya kalırsak, Mart 2020’de Evros’ta gördüğümüz şey olacak. Egemenliğimize yönelik saldırıyı püskürttük ve daha sonra Avrupalı ortaklarımız hızla koştu. Hazır olmalıyız ve bu bizim meselemiz.”